संघ, संघध्वज, संघ आरोळी, संघगीत, संघ कोपरा

 संघ, संघध्वज, संघ आरोळी, संघगीत, संघ कोपरा

संघ :-

        स्काऊट-गाईड शिक्षण हा एक खेळ आहे. हा खेळ खेळण्याची एकमेव पध्दती संघ पध्दती हीच आहे. स्काऊट-गाईडचे वय हे सुध्दा संघ प्रवृत्तीचे असते. समवयस्क / समस्वभाव असलेली मुले-मुली एकत्रीत जमून खेळताना दिसतात. त्याच पार्श्वभूमीवर संघपध्दती या खेळात आलेली आहे. स्काऊट-गाईडमध्ये ६ ते ८ मुले/मुली यांचा एक गट असे कायम स्वरुपी गट करण्यास उत्तेजन दिले जाते या गटाला संघ असे म्हणतात. या संघाना स्काऊट विभागात पशू-पक्षांची व गाईड विभागात फुले अथवा नक्षत्राची नांवे दिली जातात. प्रत्येक संघ त्या नांवाने ओळखला जातो.

           प्रत्येक संघाचा एक नेता असतो त्यास संघनायक / संघनायीका म्हणतात. त्यांना सहाय्यक म्हणून एक सहाय्यक संघनायक / सहाय्यक संघनायीका असते. नेतृत्वाचे ज्ञान प्रत्येक संघनायक / संघनायकेस मिळत असते. त्यांच्या नेतृत्वाखाली संघ काम करतो. मी व माझा संघ अशी आपुलकीची भावना निर्माण होते. संघनायक/संघनायीका ही चतुर, हुशार असल्यास त्या संघाचा दर्जा ही चांगला राहतो. प्रत्येक संघनायक आपल्या संघाच्या कार्यक्षमतेबद्दल व तत्परतेबद्दल जबाबदार असतात. गाईड कंपनी व गाईड कॅप्टन तसेच स्काऊट टूप व स्काऊट मास्तर यांच्या मधील संघनायक हा एक दुवा असतो.

            खऱ्याखुऱ्या नेतृत्वाचा व जबाबदारीचा संघनायक व संघनायीका यांना आपल्या संघासाठी आपुलकी आणि अत्मियतीने स्पर्धात्मक दृष्टीने कार्य करताना अनुभव येतो. त्यामुळे प्रत्येक सभासदाला आपला संघ, संघाचे हित, संघाचे वैशिष्ट्य उत्तम राखण्याची जबाबदारी माझी ही आहे याची जाणीव होते. आपल्या संघाचा दर्जा टिकविणे व संघातील दिर्घ बुद्धीची व्यक्ती मंद बुद्धीच्या व्यक्तिचा परीश्रमाने तयारी करून सर्वांच्या बरोबर आणते. संघ म्हणजे एक कुटुंबच अशी आत्मियतेची भावना एकमेकांना समजून घेवून एकत्र कार्य केल्याने निर्माण होते. स्काऊट गाईड या खेळातील महत्वाचा दुवा संघनायक / संघनायीका हा आहे. संघाची पूर्ण जबाबदारी अंगावर घेवून कसे काम करावे यांचे मार्गदर्शन स्काऊट मास्तर / गाईड कॅप्टन करीत असतात.

        शिक्षणातील कौशल्ये प्रथम संघनायक / संघनायीका यांना शिकविली जातात. व ते संघाला शिकवितात. "दिल्याने वाढतेरे ऐसे एकची धन तेचि विद्याधन" या उक्तीनुसार हे कार्य चालते.

संघ सभा :-

        संघातील सर्व सभासद एकत्र येऊन कांही विचार विनिमय करतात, संघाचा कार्यक्रम ठरवितात. सन्मान सभेकडे पाठविण्याच्या सूचनांचा विचारविनिमय करतात. या सभेस संघातील सर्व सभासद उपस्थित असतात. या सभेला संघसभा म्हणतात. ही सभा आठवड्यातून एकदा होते.

संघ ध्वज :-
        

            प्रत्येक संघाला त्यांचा स्वतः चा ध्वज असतो. त्याचा रंग पांढरा असतो. हा ध्वज त्रिकोणी असून त्या त्रिकोणाचा पाया २० सें. मी. व दोन्ही बाजू ३० सें. मी. असते. त्यावर त्यांच्या संघाचे लाल रंगाचे चित्र असते.

संघ आरोळी :-

            ध्वजारोहणानंतर स्काऊट-गाईडना स्फुर्ती येण्यासाठी व आनंद व्यक्त करण्यासाठी आरोळी दिली जाते. प्रत्येक संघातून त्या त्या संघाचे नांव घेऊन ही आरोळी दिली जाते. ही आरोळी देणारी व्यक्ति चपळ असावी. तीच्या आरोळी देण्याच्या पध्दतीने इतरांनाही उत्साह निर्माण होतो.

उदा : गुलाब संघ
१ गुलाब है फुलोंका राजा सुगंध सुहाना ताजा ताजा अथवा :-
२ कमळ कमळ सदा निर्मळ

संघ गीत :-

प्रत्येक संघाचे वैशिष्ठ दर्शविणारे एक गीत असते. त्याला संघ गीत म्हणतात.

उदा : गुलाब संघ

हम सब गुलाब की कलियाँ है,

हम सब खुशियोंकी डालियाँ है ।

भोले बचपन की सखियाँ है,
हम सब गुलाबकी कलियाँ है ॥

संघ कोपरा :-

        संघात कौशल्यांचा सराव करण्यासाठी अथवा संघ स्पर्धेच्या वेळी प्रत्येक संघ आपल्या निश्चित केलेल्या जागी कार्यक्रमाचा सराव करतो, त्या ठिकाणास संघ कोपरा असे म्हणतात. संघ कोपऱ्यामध्ये सर्व संघ सदस्य एकत्र बसून संघनायक /संघनायकेच्या मार्गदर्शनाखाली संघ कार्याच्या पद्धतीचा आढावा घेतात या संघ कोपऱ्यात बसून संघाची वैशिष्ठ्ये संपादन करण्याची ऐक्यांची सहकार्याची भावना निर्माण होते. संघ म्हणजे एक कुटुंब इतकी जवळीक निर्माण करणारा आपपर भाव विसरविण्यास लावणारा हा कोपरा म्हणजे संघ कोपरा होय.